Nr. 237
Andreas Karlstadt an Thomas Müntzer
Wittenberg, 1522, 21. Dezember

Text
Bearbeitet von Ulrich BubenheimerAlejandro Zorzin

Buchsymbol fehlt Christi servo Thome-
Munczer fratri
Charissimo.

Buchsymbol fehlt Pax tibi a patre domini nostri Jesu christi. hanc tibi optare debeo quando
video te in maledictionem maledictionis hieremiae1 haud dissimilem
incidisse. quam ideo non probo, quod et in hieremia cerno granum
frumenti in terram collapsum, nec dum mortuum.2
Sic, ut ille, videris
mihi amaritudinem synapis quidem sentire, at nondum omnium
minimum factum. nempe si omnium te minimum existimares.3 pronun-
tiares te quoque tanta gloria et tanto honore indignum, quo nover-
ca illa4 Christum de Naczareth coronavit.5 at de his alias.a
Animadverti ego in literis tuis procellas m〈ar〉isb in quo natas.6
Crede mihi cum iudicio7 castigat dominus electos suos.8 Verum
si interdum et sibimetipsi plaga inimici percusisse videtur.9 Id
itidem cum iudicio factum adseverat. quippe quod propter peccata.10
Tu scis quam facile non sumus cum dei voluntate coniuncti, quoniam
tocies ab ea sumus separati, quociens nostrum quantulumcunquec
desyderium vincit. in terra mortis degimus, proinde
iusticia Christi non in nobis triumphat, donec vita carnis super-
est, de hac alias.d mihi vehementer placet quod
aliqua apud Cigneos gesta displicent 〈[…]〉e Atqui non placeret
quando tanto serio exurgis et scandis in abyssum divinae
voluntatis? quando illic regeneraris assiduo11, ubi
eras vita dei? de hoc alias. Id ego tibi congra-
tulor, quod ad nostrum solum applicuisti.12 rogo, ut me
in domo cuiusdam civis nomine Symonisf fleischer13
queras. solus. ubi ego habito. quia lubenter faciem tuam
viderem. non quod me ista facies admodum oblectet. sed
officium meum aga〈m〉g primum ut confer〈am t〉ecumh, deinde ut
impertiar quod debeo. tum eloq〈ua〉ri quae nolim
chartulis credere deducam te in novum meum hospi-
tium quod in r〈u〉rej comparavi. opinor ac spero
quod neutiquamk te laboris paenitebit. Ad omnia non licuit
respondere. Deus 〈c〉ordisl mei potens es〈t〉m, cuius potentiam
et fortemn manum experiencia didici. Hic plus
de visionibus et somni〈is〉o dixi quam aliquis professorum.
de reliquis coram〈.〉
vale in Christo ies〈u〉p et veni quampri〈mum poteri〉s 〈[…]〉
rumq meum et 〈e〉rcce corculum meum anhelat〈.〉 Vale〈.〉 datum
wittembergae Thome apostoli anno MDxxij

Andreas Carolostadius


afolgt gestrichen is
bLoch im Papier
cvom Editor verbessert für quanttulumcunque
dfolgt gestrichen Palor [?]
efolgt Tintenfleck
ffolgt gestrichen sch
gLoch im Papier
hLoch im Papier
iLoch im Papier
jverblasst
kfolgt gestrichen tib
lLoch im Papier
mRiss im Papier
nfolgt gestrichen me
overblasst
pLoch im Papier
qLoch im Papier
rLoch im Papier

1Jer 20,14 Vg »Maledicta dies in qua natus sum, dies in qua peperit me mater mea non sit benedicta […]« bzw. Jer 15,10 Vg »Vae mihi mater mea, quare genuisti me virum rixae, virum discordiae in universa terra; non feneravi nec feneravit mihi quisquam, omnes maledicunt mihi.«
2Joh 12,24 Vg »[…] nisi granum frumenti cadens in terram mortuum fuerit ipsum solum manet, si autem mortuum fuerit multum fructum adfert.«
3Vgl. Mt 13,32 Vg »[granum sinapis] quod minimum quidem est omnibus seminibus, cum autem creverit maius est omnis holeribus.« Zur Auslegung dieser Bibelstelle siehe auch KGK 232 (Textstelle).
4Die Bedeutung dieser Anspielung ist unklar. Hasse, Karlstadts Predigt, 113 Anm. 81 vermutet, dass »jene Stiefmutter« Sinnbild für den Tod (mors) ist. Angesichts der noch ausgeprägten Marienfrömmigkeit Müntzers in jener Zeit könnte Karlstadt darauf anspielen und dessen Wahl der Maria als Stiefmutter nicht gutheißen.
5Vgl. Hebr 2,7 Vg »Minuisti eum paulo minus ab angelis et honore coronati eum […]«; Hebr 2,9 Vg »[…] videmus Jesum, propter passionem mortis, gloria et honore coronatum, […]«; Hld 3,11 Vg »[…] in diademate quo coronavit eum mater sua.«
6Vgl. Jer 30,23 Vg »Ecce, turbo Domini furor egrediens procella […]«. Möglich ist, dass ein Vergleich mit dem Schiffbruch des Apostels Paulus (2. Kor 11,25) vorliegt. Wohl eine Anspielung auf Müntzers Reise nach Böhmen/Prag, die dieser als Missionsreise verstanden hatte.
7Zu Karlstadts Begriff des iudicium vgl. Epitome (KGK II, Nr. 103, S. 42–49).
8Zur Verbindung von iudicium und castigare vgl. Jer 30,11 Vg »[…] sed castigabo te in iudicio […]«; wortgleich Jer 46,28. Karlstadt will mit den beiden Bibelstellen nachweisen, dass Gott das auserwählte Volk zwar züchtigt, es aber nicht vernichtet. Diesen Gedanken überträgt er auf das Schicksal Müntzers, den er offensichtlich zu den Auserwählten (electi) zählt. Vgl. auch Hebr 12,6 Vg »Quem […] diligit Dominus, castigat; flagellat autem omnem filium, quem recipit.«
9Jer 30,14 Vg »[…] plaga enim inimici percussi te castigatione crudeli: propter multitudinem iniquitatis tuae dura facta sunt peccata tua.«
10Vgl. Jer 30,15 Vg »[…] propter dura peccata tua, feci haec tibi.«
11Siehe Hasse, Tauler, 124 Anm. 36.
12Das Bild vom Schiffbruch (s. o. KGK 237 (Anmerkung)) wird fortgesetzt: »[…] dass du auf unserem Boden gelandet bist.«
13Wohnhaft zwischen 1518 und 1528 als Bäcker in der Judengasse; vgl. Joestel, Andreas Bodenstein, 49; Hennen, Reformation und Stadtentwicklung, 74.

Downloads: XML · PDF (Druckausgabe)
image CC BY-SA licence
»