56^r

Bartholome'us' Bernhart Feltkyrchensis theologie
baccalaureus sub domino Andrea Carolstatensi theologie doctore^a

1^b

Dicta sanctorum patrum non sunt neganda〈.〉

2^c

Nisi essent correcta vel retractata^d〈.〉¹

3^e

Si fuerint diversa non secundum nudum
placitum sunt eligenda〈.〉 – Co'ntra' mul'tos'.^f

4^g

Sed ea que divinis testimoniis magis
vel racione iuvantur〈.〉

5^h

Inter suffulta testimoniis preferuntur que evi-
dentioribus nituntur authoritatibus.²

6ⁱ

Si varietas inter dicta unius doctoris absque
concordia reperitur posteriori standum est.

7^j

Sententia beati Augustini in moralibus nulli cedit〈.〉 – con'tra' can'onistas'.^k

8^l

»H'om'o exterior aut profectu«»aut defectu«» interio-
ris« hominis »corrumpitur«.³

9^m

H'om'o exterior potest fieri templum dei〈.〉⁴

10ⁿ

» H'om'o «»interior exteriorem respicit, et in sui«» com-
paracione foedum videt«〈.〉⁵

11^o

»H'om'o interior«»in ipso animo^p« consistit〈.〉⁶

12^q

Causa exercendi ingenii sustinebitur quod
h'om'o interior est exterior.⁷ sed non econtra^r:

13^s

Per »sacramentum regenerationis«»solvitur«»reatus«
»sed«»manet lex«»peccati«.⁸

14^t

Speciale est in peccato hereditario quod reatu^u
soluto concupiscentia manet〈.〉⁹56^v

15^v

Per idem sacramentum »fit«»plena remissio peccatorum«〈.〉¹⁰

16^w

»Manet« tamen »peccatum«»in membris«»tanquam superatum et peremptum«〈.〉¹¹

17^x

Item »mortuum«. »sed« nondum sepultum et »adhuc sepeliendum«.¹²

18^y

Et donec sepelietur. trahit ad mala et peccata.

19^z

Et reviviscit^aa per illicitas consensiones^ab»et in regnum
proprium dominacionemque« revocatur.¹³

20^ac

Sicut dum quis delectatur »in«»bono opere« quasi perfecto
superbia »erigit«»caput« dicens〈:〉»Ego vivo«»^adet ideo vivo^ad. quia«
tu »triumphas«.¹⁴

21^ae

»Voluntas«»non libertate consequitur gratiam. sed« econtra.¹⁵ – co'ntra' co'mmun'em.^af

22^ag

»Ut bene velimus« solius dei est〈.〉¹⁶ – Contra communem.^ah

23^ai

Et »quod volumus^aj« ut faciamus bene ^akdei est^ak〈.〉¹⁷

24^al

»Nulla«»bona«»merita« precedunt graciam〈.〉¹⁸ – ^amContra communem.^am

25^an

Immo scriptura docet nedum »mala merita«
sed et scelera »precessisse« iustificationem.¹⁹

26^ao

»Fecimus mala et venerunt bona.«²⁰

27^ap

Deus est qui pulsat »liberum«»arbitrium«〈.〉²¹

28^aq

»Qui«»operatur«»in cordibus hominum« que »voluerit«〈.〉²²

29^ar

Qui »voluntates^as«»hominum«»quocunque voluerit« inclinat〈.〉²³

30^at

Qui aufert »cor lapideum^au« et dat »carneum«〈.〉²⁴

31^av

Qui utitur »cordibus«»malorum ad laudem«»bonorum«〈.〉²⁵

32^aw

»Velle« et »nolle« sic »est«»in volentis«»potestate«»ut« dei
»voluntatem non impediat«.²⁶ – ^axContra communem.^ax

33^ay

»Deus«»magis habet in potestate voluntates^az hominum
quam ipsi suas«〈.〉²⁷57^r

34^ba

H'om'o ante^bb gratiam potest facere actum non legitimum〈.〉

35^bc

Non potest renovari absque intercessione mediatoris.

36^bd

Deus non »pretendit iusticiam« suam hominibus »quia recti
sunt corde. sed«»ut recti sint corde«〈.〉²⁸

37^be

»Sine« deo »operante ut velimus« et »cooperante cum vo-
lumus« ut faciamus. »ad bona«»opera nihil valemus«.²⁹ – Co'ntra' Sco'lasticos'.^bf

38^bg

Gratia facit ut invocetur deus.³⁰ – Co'ntra' communem.^bh

39^bi

In nullo bono opere nos incipimus〈.〉 – Contra eandem〈.〉^bj

40^bk

Hereticum est confirmare quod deus in ^bldonis suis^bl
sit posterior et nos priores〈.〉

41^bm

Non debemus nobis caput ad bene faciendum facere.³¹

42^bn

Nemo »confugit« ad dominum »nisi«»viam eius volet«.³² – Co'ntra' communem.^bo

43^bp

»Desiderare auxilium gratie«»est«»initium gratie«.³³ – Co'ntra' omnes quasi scola'sticos'.^bq

44^br

»Iustificatus nisi«»divinitus adiuvetur«»recte«^bs
»vivere«»non potest«.³⁴

45^bt

»In bono« faciendo »liber esse nullus potest ni-
si«»liberatus«»fuerit« per Christum〈.〉³⁵

46^bu

Disposiciones de congruo ex parte hominis
magis sunt ridende. quam ponende〈.〉³⁶ – Contra omnes quasi scholast'icos'.^bv

47^bw

Possunt autem ex parte dei aliquo modo poni〈.〉

48^bx

Omnis causa de congruo si est causalis est causa.

49^by

Merita mortificata non sunt disposiciones
ad iustificacionem. – co'ntra' Sco'lasticos'. Gab'rielem'^bz.³⁷

50^ca

Peccatores non sunt monendi ad faciendum bo-
na opera in genere. – Contra quasi omnes scho'lasticos'.^cb

51^cc

Nec ad^cd opera ut dispositiones de congruo ad gratiam. – Co'ntra'eos'dem'. mirabile sed verum〈.〉^ce57^v

52^cf

Sed ad opera proprie dicta^cg bona〈.〉

53^ch

Bonitas meritoria (ut aiunt) non pre-
supponit moralem bonitatem〈.〉³⁸ – Con'tra' eos'dem'.^ci

54^cj

Confirmare quod peccator qui mortaliter^ck peccavit
debet facere bona opera ex genere ut faci-
lius sanetur est pervertere scripturas. – Contra eosdem〈.〉^cl

55^cm

Blandiri »lib'erum' ar'bitrium'«est^cn ipsum precipitare.³⁹

56^co

»Conversos^cp«»deus adiuvat^cq. aversos^cr deserit«〈.〉⁴⁰

57^cs

»Sed«»ut convertamur« deus »adiuvat«.⁴¹ – Contra schol'asticos' theolo'gos'.^ct

58^cu

»Ad iusticiam nemo convertitur nisi operante gratia sanetur.«⁴²

59^cv

»Nec ideo«»solis«»votis agendum est«. quia »adiutor«»noster deus« est.⁴³

60^cw

Corruit hoc quod Aug'ustinus' contra hereticos loquitur excessive.⁴⁴ – Co'ntra' moder'nos'^45cx.

61^cy

Aliud est »nihil«»mali«»facere« aliud »facere«»bonum«〈.〉⁴⁶

62^cz

Qui nec quid boni. nec mali fecerunt condemnantur.

63^da

Cuius sint^db illi servi ignoro〈.〉

64^dc

»In malo faciendo« tam »iusticie« quam »peccati«»servus«»liber est«.⁴⁷

65^dd

»Precepta« dei »inaniter darentur hominibus«. si »liberum
voluntatis arbitrium«»non« haberent〈.〉⁴⁸

66^de

Preceptis divinis admonetur liberum ar-
bitrium ut graciam querat〈.〉

67^df

Lex incutit nobis dolorem quem non sanat^dg, sed ad-
monet ut medicum queramus.

68^dh

Lex demonstrat vicia〈.〉⁴⁹

69^di

Lex »ostendit« nobis nostram »infirmitatem«〈.〉⁵⁰

70^dj

Ut supplicemus reformatori »ne in illa« re-
maneamus »foeditate«.⁵¹58^r

71^dk

Ut sentientes »aculeum«»correptionis« excitemur
»in« maiorem affectum »oracionis«〈.〉⁵²

72^dl

Strepitus »correpcionis forinsecus« per mandata
insonat et flagellat〈.〉⁵³

73^dm

»Deus« autem »intrinsecus occulta inspiracione« operatur »velle«.⁵⁴

74^dn

Sicut cognicio gencium q'ui'^do deum cognitum non sicut deum
»glorificaverunt« non profuit eis ad salutem.⁵⁵

75^dp

Nec ad ^dqopera bona^dq.⁵⁶

76^dr

»Ita«»non iustificat«»eos«»q'ui'^ds per legem dei cognos-
cunt. quemadmodum sit«»vivendum«.⁵⁷

77^dt

Ita cognicio legis. et voluntas ei se confor-
mans non est disposicio previa ad gratiam. – Contra Scotum.^du

78^dv

Ita nec »attricio« perfectissime »circumstantionata^dw in
genere« morum est »disposicio sufficiens^dx ad« iustifi-
cacionem.⁵⁸ – Co'ntra'eundem〈.〉^dy

79^dz

Si »contricio« vel »attricio« requiritur ad iustifica-
cionem tunc ut »actus«»concomitans« non previus:⁵⁹ – 〈Contra〉 multos.^ea

80^eb

Ut »actus formatus« non formabilis〈.〉⁶⁰

81^ec

»Peccator«»sine omni disposicione« sufficienti »de con-
gruo ex parte eius« iustificatur.⁶¹ – ^edContra quasi omnes.^ed

82^ee

Facile tamen est salvare^ef quod »apud deum«»non est«
»accepcio«»personarum«〈.〉⁶²

83^eg

»Iustificacio«»factores« legis precedit non sequitur.⁶³

84^eh

»Lex«»sine gratia«»est«»litera«»occidens«»in gratia«»spiritus
vivificans«.⁶⁴

85^ei

»Gratia«»facit«»nos«»legis dilectores« et factores〈.〉⁶⁵

86^ej

»Condelectari legi dei«»est«»donum«»spiritus« non litere.⁶⁶

87^ek

»Lex«»sine gratia«»facit«»prevaricatores«^el.⁶⁷58^v

88^em

Non iustificatur homo preceptis bone vite.

89^en

»Non lege operum« nec »litera« nec »factorum meritis«.⁶⁸

90^eo

Sed per »fidem^epHiesu^eq Christi spiritu«. »lege fidei« et »gratia«〈.〉⁶⁹

91^er

»Homo« sine gratia nulla precepta »legis« potest »implere«
etiam imperfecte.⁷⁰ – ^esContra communem.^es

92^et

Implere imperfecte^eu non est implere »quantum ad substantiam operis«〈.〉⁷¹ – Contra Cap'reolum'.^ev

93^ew

Implere perfecte non est implere »quantum ad substantiam operis«
et »modum agendi« qui est »ex charitate«.⁷² – Con'tra'Cap'reolum'.^ex

94^ey

Modus agendi non est separatus a substantia operis.⁷³ – Co'ntra'eundem.^ez

95^fa

Obligatus ad faciendum ex charitate. non peccat
mortaliter si non ex omni parte implet^fb〈.〉 – Co'ntra'Sco'tum'.^fc

96^fd

Peccat autem si^fe nulla ex parte implet〈.〉⁷⁴ – Contra eundem.^ff

97^fg

Observatio precepti sine charitate seu gratia. ned-
um est inutilis^fh ad vitam eternam sed occidens: – Co'ntra'Capre'olum'.^fi

98^fj

Per auxilium seu adiutorium speciale nullum
preceptum in aliqua parte potest impleri. – Contra eundem.^75fk

99^fl

Supposito quod non pertinet ad gratiam iustificantem: – s'ecundu'm eundem.^76fm

100^fn

Auxilium dei prevenientis non est distinctum
a dono iustificante.⁷⁷ – Co'ntra'eu'ndem'.^fo

1^fp

Decalogus »excepta sabbati observatione«»a
christiano« est observandus.⁷⁸
Ad literam tamen observatus auget »concupiscenciam«
ac »iniquitatem« et facit sup'ra' modum peccatores^fq:⁷⁹

2^fr

Preceptum maximum de diligendo deum et prox-
imum⁸⁰ secundum literam occidit non vivificat:

3^fs

Omnis lex atramento scripta est »ministratio
mortis« et »damnacionis«.⁸¹ – Contra Sanctum Tho'mam'.^ft

4^fu

Scripta autem digito dei est ministracio libertatis ^fvspiritus et gracie^fv:59^r

5^fw

Lex fidei in tabulis cordis carnalibus
scripta est ipsa charitas »diffusa«»in cordibus nostris per spiritum sanctum«.⁸²

6^fx

»Opera charitatis« in chartis scripta »lex est operum
et litera occidens«:⁸³

7^fy

Eadem »gratia« in veteri »testamento«»latitabat que
in Christi evangelio« dispensata est〈.〉⁸⁴

8^fz

Lex vetus »talia« continebat »precepta iusticie qualia nunc quoque observare precipimur«〈.〉⁸⁵

9^ga

Lex evangelii scripta est vetus〈.〉^gb86

10^gc

Indigemus deo doctore et adiutore »ne dominetur«
in nobis »omnis iniquitas«〈.〉

11^gd

Voluntati dei nemo resistit.

^ge

Deus ex misericordia quibusdam donat penam peccati
a quibusdam iuste exigit penam〈.〉

12^gf

Prescientia⁸⁷ dei est immutabilis〈.〉

13^gg

Figmentum nihil potest opponere suo figulo〈.〉⁸⁸

14^gh

Vocacio^gi est principium bonorum operum〈.〉⁸⁹

15^gj

»Vocati atque illuminati« mandata dei cognoscen-
tes vel »libero« eligunt vel relinquunt »arbitrio«〈.〉⁹⁰

16^gk

Non omnes vocantur. nec omnes vocati sequuntur vocantem〈.〉⁹¹

17^gl

Auxilium gratie etiam specialis motionis (ut
aiunt quidam) multis deest〈.〉 – Contra. Capreolum.^gm92

18^gn

Solum illis non deest quibus deesse noluerit deus.

19^go

Perseverancia in dileccione dei pertinet ad gratiam dei.

20^gp

Et »ideo«»or'ati'o«»Christi« pro Petro⁹³»non« erat »inanis« ne sua
»fides«»deficeret«:⁹⁴

21^gq

Filii perdicionum licet incipiant aliquando bene »vivere«
»ac iuste« ambulare »de hac vita« tamen non auferentur nisi
ceciderint:⁹⁵59^v

22^gr

Attamen tales per speculatores sunt corripiendi〈.〉⁹⁶

23^gs

Electi secundum propositum interdum labuntur〈.〉

24^gt

»Tenetur«»velle«»suam dampnacionem^gu« cui est revelata:⁹⁷

25^gv

Ista authoritas^gw deus »vult«»omnes^gxhomines^gy«»saluos fieri«⁹⁸
minus bene exponitur de voluntate antecedente: – Co'ntra' scho'lasticos' theo'logos'.^gz

26^ha

Putamus nec in deo nec in homine antecedentem
voluntatem esse: – ^hbContra eosdem.^hb

27^hc

Dona naturalia et leges recte non sunt de volunta-
te antecedente: – Contra Sco'tum'⁹⁹ et alios.^hd

28^he

Nec illa adiutoria communia que ponuntur〈.〉

29^hf

Ad predictam autoritatem^hg100(^hhantiquus licet non multum
frequentatus. attamen verus dabitur intellectus)^hi.¹⁰¹ – Adverte.^hj

30^hk

Conclusive »cuius vult^hl miseretur et quem vult indurat«:¹⁰²

31^hm

Deus vocatis »omne studium« ad spiritalia^hn»exercicia«
conferentibus »et«»vincentibus coronas largitur eternas«:¹⁰³

32^ho

Vita eterna non debetur iusto operante^hp cum gratia
de condigno. – Contra Cap'reolum'.^hq104

33^hr

Vita eterna est gratia data pro gratia ex misericordia
et miseracione:

34^hs

Non est iustus in terra qui careat peccato in carne:

35^ht

Non est iustus in terra qui non habeat peccatum in spiritu.

36^hu

Non est iustus in terra qui per iustum actum quo benefacit non peccet.¹⁰⁵

37^hv

Per hoc tamen peccatum deus non »vult« iustos »esse«
»damnabiles«»sed humiles«:¹⁰⁶

38^hw

Iustus ergo simul est bonus et malus filius dei: et filius seculi〈.〉¹⁰⁷

39^hx

Exceptis Christo et eius matre. non fuit nec est
nec erit iustus in terra sine peccato:

40^hy

Non potest iniustus habere actum deo adeo placentem 60^r
quantum displicuit veniale〈.〉¹⁰⁸ – Contra Gabrielem¹⁰⁹.^hz

41^ia

Deus non precipit^ib homini impossibile.¹¹⁰

42^ic

Lex dei imperat multa impossibilia homini〈.〉

43^id

Doctrina Aristotelis in scolis^ie theologorum
facit malam mixturam:

44^if

Sillogismus^ig ex methaphisicali et credita
mixtus inferens^ih pro credita non concludit pro
debilioreⁱⁱ premissa. – Co'ntra'Sco'tum'.^ij111

45^ik

Habere peccatum in corpore non est peccare^il.

46^im

Illud peccatum concipit partus. et parit peccata〈.〉¹¹²

47ⁱⁿ

Propter quos partus dicimus dimitte nobis debita¹¹³〈.〉

48^io

Quod nequeunt nisi filii dei dicere〈.〉¹¹⁴

49^ip

Peccatum veniale proprie est peccatum〈.〉

50^iq

Nec contemnendum sed timendum〈.〉¹¹⁵

51^ir

»Foecunda^is«»veritatis aucthoritas^it« sepius » discus-
sa«. melius »cognoscitur«. et »veram convenienciam pa-
rit quam manifestis sermonibus abscondit«〈.〉¹¹⁶