Nr. 98
Andreas Karlstadt an Georg Spalatin
Wittenberg, 1518, 6. Dezember

Text
Bearbeitet von Alejandro Zorzin
unter Mitarbeit von Antje Marx und Antje Marx
Buchsymbol37
Eximio D'omino' Georgio Spalatino, Philosophiae
Magistro, et Canonico Ecclesiae Aldenber-
gensis, Patrono venerando.


Iam electus seu nominatus est ad Parochiam
illam, Doctiss'ime' Georgi, Patrone Colendiss'ime' quae in
Kemberg vacavit, egregius et magnificus Vir D'ominus'
Bartholomaeus Feldkirchen.1 Rector nostrae Buchsymbol38
Academiae, qui non meo commodo, mihi im-
pediendus videtur. At quod ego ad te scripsi,
mea necessitate, mea infirmitate coactus feci:
nec haesito, me Deum nutriturum, modo si fir-
mam in eum spem, curam denique omnem trans-
tulero. Te autem Patrone Colendiss'ime' precor
humiliter, ut in locum Lectoris et lectionis,
quam memoratus D'ominus' Rector legit, D'ominus' Nicasius -
Hertzbergius2, homo commendabilis vitae, et
eruditionis sufficientis, qui non minore facun-
dia et scientia pollet, subrogetur. Ita quidem et
pauperem beabis, et literarum avidum evehes,
nec bonis deeris studiis, rem autem mihi omni-
bus demerendam viribus efficies, sed nec tibi
unquam poenitendam. Quod petis, tibi, quid
in hac quaestiuncula sentiam, respondeam. Iste
Confessor3 factus est reconciliatio ex qua ullum
ais elicuisse, licere S'anctum' Martinum invocari, ut
ab omnibus depressum calamitatibus eximat:
et id verbis alienis confirmas per collectam:
Concede propitius, ut intercessione b'eati' m'artini' con-
tra omnia adversa muniamur.4 Cui quidem ar-
cui telum ille imponit praeacutum, quod vide-
licet non potest errare. Cui tu meis verbis re-
sponde, Ecclesiam non hallucinatam, sed ho-
minem illum errasse, qui verba Orationis non Buchsymbol39
pensiculavit. Petit Ecclesia Deum, quo conce-
dat et donet, ut ipso largiente intercedat Beatus Mar-
tinus: deinde ut Deo faciente Martinum inter-
cedere faciat, ut tali intercessu contra omnia ad-
versa muniamur. Sensus est igitur in summa,
quod vel interventu, vel meritis Martini a cala-
mitatibus eximatur quispiam, illud beneficii
Deum largiri, et non Martinum, nisi ut instru-
mentum Dei. Deus enim facit sanctos pro no-
bis orare, et facit, ut exaudiantur, quod testimo-
nio illius Orationis astruo: Tribue quaesumus
omnes sanctos iugiter orare pro nobis.
5 Ecce
rogat Ecclesia, ut Deus sanctis orationes in no-
strum commodum tribuat. Dein perpetuo sub-
iicit Ecclesia: Et eos semper clementer exaudi:
hoc est: quaesumus, exaudi: Igitur non est in
sanctorum facultate nos adiuvare nisi eis Deus
donaverit. Nunquam tam stolida fuit Ecclesia,
ut diceret: S'ancte' Sebastiane, libera nos a peste: sed
ita, a peste et clade libera nos Domine6: quae de
sanctis agens dicit: S'ancte' Sebastiane, ora pro nobis.
Testimoniis Scripturarum scio, sanctis admo-
dum displicere, ut illiusmodi cultibus a nobis
excolantur. De his, in de Spiritu et litera, non
nihil legimus.
7 Ego nimirum infirmitate a bo-
nis literis trahor invitus. Si tibi fortasse haec Buchsymbol40
responsio non putatur tanta, quam Philosopho
illi sis daturus, rescribe, curabo satisfacere. Po-
stremo meis Dominis et militibus, Pfeffingero8
et Hirsfeldio9, item Taubenheimio10 et Jherony-
mo11 exteris Patronis hunc aegrum Clientulum
fideliter commenda, et responde simul, quid de
precatu meo12 senseritis. Dominus Hertzbergius
Martino13, pro quo, ut scis semel intercessi, est se-
nior: Item sacrae Theologiae Baccalaureus14, et
tam sacris, quam Philosophicis literis eruditior,
qui denique maiori sedulitate bonis studiis invi-
gilat. Fac ne amicus repulsam paciar.

Feliciter
vale et me ama. Dat'um' Wittemburgae celeriter,
die S'ancti' Nicolai, Anno MDXVIII.

Andreas Carolostatinus.

2Nicasius Claji aus Herzberg (um 1493–1552). Kurz darauf schrieb Luther, nach Absprache mit Bernhardi, an Spalatin, dass die durch dessen Weggang freiwerdenden Lektionen von Johann Gunkel († 1535) bzw. Jakob Premsel besetzt werden könnten (vgl. WA.B 1, 262; zu Gunkel ebd. Anm. 1).
3Martin von Tours (um 316/317–397).
4Vetus Sacramentarium, In Festo Sancti Martini episcopi: »Deus, qui conspicis quia ex nulla nostra virtute subsistimus, concede propitius ut intercessione beati Martini confessoris tui contra omnia adversa muniamur.« (PL 151, 855A).
5Liber Sacramentorum, In natali plurimorum confessorum (collecta super populum): »Tribue, quaesumus, Domine, sanctos tuos iugiter orare pro nobis; et semper eos clementer digneris audire.« (PL 78, 170D). Im Würzburger Breviar lautet eines der Kollektengebete zum Hymnus Augustini et Ambrosii: »Presta, quaesumus, omnipotens deus, ut non desinant sancti tui iugiter orare pro nobis: quos semper clementer digneris audire.« (Brev. Herbip. (1509), h., fol. XXXX[II]r).
6Brev. Herbip. (1509), h., fol. XXXX[II]r, lautet die Bitte im Hymnus Augustini et Ambrosii: »Libera nos domine/ Ab ira tua […]/ Ab insidiis diaboli […]/ Ab clade et peste […].«
7Vgl. Karlstadts Erläuterungen zu Aug. spir. et lit. 11, in seinem Augustinkommentar (KGK 064).
8Degenhart Pfeffinger (1471–1519).
11Hieronymus 〈Rudelauf〉 († 1. 9. 1523).
12Die Bitte, dem Nikasius Claji die Stelle zu geben, die Bartholomäus Bernhardi freimachte.
13Martin 〈Röser〉, für den Karlstadt schon früher Fürsprache bei Spalatin eingelegt hatte (vgl. KGK 073).
14Baccalaureus biblicus (14. 6. 1518); vgl. Liber Decanorum (Faks.), 28v.

Downloads: XML · PDF (Druckausgabe)
image CC BY-SA licence
»